Opis miejscowości

Teraz co prawda Dąbie jest tylko dzielnicą Szczecina, ale przez wieki było odrębnym miastem.

Początki Dąbiu dała położona u ujścia Płoni osada słowiańska, od 1173 roku własność cystersów z pobliskiego Kołbacza. Wkrótce potem mnisi przekopali kanał zwany Małą Płonią, przez co wieś znalazła się na wyspie. Będąc portem obsługującym posiadłości cystersów, Dąbie szybko się rozwijało – budowano tu młyny i urządzano targi. Miasto było też ważnym węzłem komunikacyjnym: groblami przez bagna wiodła tędy droga do Szczecina, zbiegały się tu szlaki prowadzące ze Śląska nad Bałtyk, do Pasewalku i Wolgastu. Około 1226 roku obok wsi stanął zameczek myśliwski książąt pomorskich, którzy wyprawiali się stąd na polowania w pobliskiej Puszczy Goleniowskiej.
W 1249 roku Dąbie z osady wiejskiej prawnie należącej do cystersów kołbackich, z woli księcia Barnima I, przekształciło się w osadę miejską, która otrzymała prawa targowe, a w  1260 roku  magdeburskie  prawa  miejskie.

W 1260 roku książę Barnim I nadał Dąbiu prawa miejskie. Około 1346 roku były gotowe fortyfikacje miejskie, z dwiema bramami, 32 czatowniami i furtą wodną.

Kres pomyślności miasta nastąpił pod koniec XVI wieku – zamulenie rzeki Płoni spowodowało upadek żeglugi i portu, a miasto straciło prawa do samodzielnej żeglugi i handlu. Od tej pory Dąbie było zdominowane przez sąsiedni Szczecin. Ufortyfikowane miasto nadal pełniło ważną funkcję militarną. W XVII wieku Szwedzi, a w następnym stuleciu Prusacy przekształcili Dąbie w potężną twierdzę. W XIX i na początku XX wieku rozwinął się tu przemysł, a w okresie międzywojennym na łąkach obok Dąbia powstało lotnisko.

Miasto zostało wcielone do Szczecina dopiero w 1939 roku. Potem tylko raz i to na krótko (lata 1945–1948) odzyska samodzielność. W marcu 1945 roku Dąbie było miejscem niezwykle zaciekłych walk i zostało prawie doszczętnie zniszczone. Obecnie w centrum przeważają banalne bloki mieszkalne z lat 60. i 70. XX wieku.

Nad Dąbiem dominuje widoczna z wielu kilometrów prawie 76-metrowa wieża kościoła Mariackiego. Wzniesiona w XIV wieku świątynia w 1863 roku spłonęła od uderzenia pioruna. Odbudowano ją w stylu neogotyckim, według projektu szczecińskiego mistrza budowlanego Brechta. Z tego czasu pochodzi strzelista iglica wieży. Jeśli się przyjrzeć stożkowi wieży, można zauważyć, że jest pokryty nie dachówkami, jak to się zazwyczaj robi, lecz zbudowany z cegieł. Kościół jest typu halowego, a jego wyposażenie pochodzi w większości z 1866 roku. Główny ołtarz, z obrazem Zmartwychwstania Pańskiego, zbudowano z drewna i sztucznego kamienia. Warto zwrócić uwagę na ładne, neogotyckie sklepienia żebrowe.

Nieopodal stoi ciekawa budowla z płynącą pod nią rzeką. Współczesny hotel wzniesiono na fundamentach dawnego młyna (ul. Anieli Krzywoń). W jednej z jego sal przez szklaną podłogę widać rzekę Płonię.

Przy placu Kościelnym stoi dworek myśliwski książąt szczecińskich z około 1600 roku. Zapewne wzniósł go książę Filip II. Niewykluczone, że stoi na miejscu zameczku myśliwskiego Barnima I, jeszcze z XIII wieku. Po 1637 roku dworek stał się przytułkiem dla wdów po pastorach. Obecnie mieści się w nim biblioteka. Jednopiętrowa manierystyczna budowla ma eleganckie szczyty i ozdobne narożniki, a także półkolisty portal.

Na ulicy Lekarskiej zachował się fragment średniowiecznych murów obronnych.

Obecnie głównym turystycznym atutem Dąbia jest jezioro Dąbie, jedno z największych w Polsce (czwarte!). Na brzegiem mieszczą się liczne przystanie jachtowe, w samej dzielnicy funkcjonuje plaża.

Warto zobaczyć w okolicy

Kierując się ze Szczecina na północ, warto zatrzymać się przy nadleśnictwie w Kliniskach, gdzie rośnie potężna, drobnolistna lipa Anna. To niezwykle rozłożyste drzewo jest wysokie na 27 metrów, a w obwodzie ma prawie 9 metrów. Legenda podaje, że to pod nią książę Bogusław X wraz z żoną Anną Jagiellonką przyjmował poselstwo polskie. Zapewne legenda mówi o jakiejś innej, lecz rosnącej w tym samym miejscu lipie, bo lipa Anna jest datowana przez dendrologów na około 450 lat, a zatem w roku ślubu Jagiellonki z Gryfitą (1491) jeszcze jej nie było. W mieszczącym się obok Ośrodku Edukacji Przyrodniczo-Leśnej można umówi się na zobaczenie żyjących w rezerwacie koników polskich.

Następna miejscowość na trasie »