Opis miejscowości

To jedenastotysięczne miasteczko zachowało jeszcze siatkę ulic z okresu średniowiecza. W owym czasie Pasewalk był ważnym ośrodkiem miejskim, o czym świadczy zarówno przynależność miasta do Hanzy, jak i pokaźny obwód miejskich murów, który wynosił prawie 2,5 kilometra.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy Pasewalk otrzymał prawa miejskie. Zapewne miało to miejsce w połowie XIII wieku. Na pewno stało się to przed 1276 rokiem, bo z tego czasu pochodzi potwierdzający nadane wcześniej przywileje dokument, w którym określono go mianem miasta. W średniowieczu Pasewalk słynął z warzonego tu piwa zwanego Pasenel. W XVII i XVIII wieku na miasto spadała klęska za klęską: pożary, epidemia i rabunki wojsk podczas wojen. W 1657 roku do Pasewalku dotarli polscy żołnierze Stefana Czarneckiego, zdobyli miasto i zrabowali.  Świadectwem dawnej świetności Pasewalku są zachowane mury miejskie z basztami Prochową [Pulverturm] (Fischerstrasse) i Obserwuj Marchię [Kiek in de Markt] (Ringstrasse). Podobno ta druga została wzniesiona za okup za wziętych w 1445 roku do niewoli mieszkańców Prenzlau, zaś nazwa nawiązuje do zagrożenia ze strony Marchii Brandenburskiej.

Przetrwała także masywna, strzegąca miasta od południa brama Przęcławska [Prenzlauer Tor] (Prenzlauer Strasse 23a) z gotyckim ostrołukowym przejazdem. Dziś mieści się tu muzeum miejskie ukazujące dzieje miasta i okolicy. W zbiorach znajdują się między innymi mundury i rynsztunek oraz inne pamiątki stacjonującego tu od XVIII wieku garnizonu.

Kolejna brama, Młyńska [Mühlentor] (Mühlentrasse), stoi po przeciwnej stronie dawnego obwodu murów miejskich. Warto zwróci uwagę na jej ciekawy kształt – z czworokątnej, zdobionej wysmukłymi blendami podstawy wychodzi znacznie mniejsza, sześcioboczna wieża ze stożkiem.

Nad starą częścią miasta dominuje bryła gotyckiego kościoła Mariackiego [St.-Marien-Kirche] (Grosse Kirchenstrasse) z XIV wieku. Jego wieża, choć nie widać tego na pierwszy rzut oka, jest współczesną rekonstrukcją – oryginalna wieża częściowo zawaliła się w 1984 roku, a po kilku dniach jej pozostałości wysadzono w powietrze. Natomiast wnętrze świątyni otrzymało obecny kształt podczas przeprowadzonej w połowie XIX wieku przebudowy. W neogotyckim ołtarzu widnieją wizerunki kaznodziejów czasu reformacji (Lutra, Malenchtona i Bugenhagena) oraz świętego Ottona z Bambergu.

Znacznie mniejszy, lecz za to dużo starszy jest kościół św. Mikołaja [St.-Nikolai-Kirche] (Kleine Kirchenstrasse). Gotycka budowla pochodzi z przełomu XII i XIII wieku, lecz wskutek wielu przeróbek zatraciła już po części oryginalną formę. Można zauważyć, że choć mury świątyni są kamienne, jej ozdobne szczyty ceglane. W środku znajduje się neogotycki ołtarz i również neogotycka ambona.

Kolejną średniowieczną budowlą jest dawny szpital Świętego Ducha [Hospital St. Spiritus] (Ueckerstraße). W gotyckich wnętrzach z XV-wiecznego przytułku wieku mieści się teraz dom opieki.

Gdy w 1721 roku król pruski przeniósł do Pasewalku regiment dragonów (przemianowany potem na regiment kirasjerów), na przeszło dwa wieki Pasewalk stał się miastem garnizonowym. To właśnie w tej jednostce przez szesnaście lat służył późniejszy bohater wojny z Napoleonem, legendarny partyzant Ferdynand von Schill. Monumentalny, wzniesiony z czerwonej cegły i zdobiony w narożnikach wieżami gmach Urzędu Powiatowego (An der Kürassierkaserne 9) to dawne koszary kirasjerów [Kürassierkaserne]. Wzniesiono je w 1882 roku dla pięciuset żołnierzy. Otaczające je stajnie (obecnie ośrodek konferencyjny) miały boksy aż na sześćset wierzchowców. Stojący przy Grünstrasse ładny dom ryglowy z 1740 roku to dawny budynek gospodarczy garnizonu, obecnie biblioteka. Na położonym nieopodal bramy Przęcławskiej [Prenzlauer Tor] cmentarzu odsłonięto w 1922 roku pomnik w kształcie kolumnady, upamiętniający kirasjerów z Pasewalku, którzy zginęli podczas pierwszej wojny światowej. Wśród nazwisk poległych są również te o polskim brzmieniu jak Ratajczak.

W okolicach Pasewalku polowali książęta pomorscy, toteż w XVI wieku wzniesiono tu dla nich pałac myśliwski [Jagdschlößchen]. Przebudowana pod koniec XVIII wieku rezydencja znajduje się przy Baustrasse 5.

Warto zobaczyć w okolicy

Jadąc w kierunku Ueckermünde, nie wolno pominąć dużej atrakcji, jaką jest skansen słowiański Ukranenland (Jantznicker Strasse 1). Położony niecałe 2 kilometry od Torgelow, na południowych przedmieściach miasteczka. Niemieccy pasjonaci historii starają się w nim odtworzy warunki życia mieszkających tu niegdyś Wkrzan. Nad rzeką Uecker (polską Wkrą) stoją drewniane chaty zbudowane na podstawie wskazań archeologów na wzór IX-wiecznych. Latem można tu zobaczyć zwierzęta domowe i pracujących według wczesnośredniowiecznych technik rzemieślników, a także zacumowane przy brzegu drewniane łodzie słowiańskie. Oczywiście „miesz- kańcy” wioski są odziani w stroje zgodne z dawną epoką.

Podobny obiekt odtwarzający późniejszy okres średniowiecza znajduje się w samym miasteczku Torgelow. Nosi nazwę Centrum Średniowieczne „Castrum Turgelowe”. Ta rekonstrukcja dawnego podzamcza leży obok ruin zamku. Łacińska nazwa centrum ma przypominać pierwszą pisemną wzmiankę o miejscowości, z 1281 roku. Są tu repliki średniowiecznej zabudowy i warsztaty dawnych rzemiosł.