Opis miejscowości

Miasto nad Parsętą szczyci się ładną starówką, która paradoksalnie, jest właściwie… nowa.

Przez wieki źródłem bogactwa miasta była solanka, z której uzyskiwano cenną sól. O mieście zrobiło się głośno w całej Europie w 1807 roku, gdy Kołobrzeg oparł się wojskom Napoleona. Teraz jest eleganckim kurortem – w tutejszych sanatoriach goście zażywają kąpieli solankowych, leczą dolegliwości układu oddechowego, narządu ruchu oraz układu krążenia.

Kołobrzeg już u zarania państwa polskiego był ważnym ośrodkiem wczesnomiejskim. O jego znaczeniu dobrze świadczy fakt, że gdy w 1000 roku, podczas Zjazdu Gnieźnieńskiego utworzono trzy nowe polskie biskupstwa, właśnie Kołobrzeg był jednym z nich. Co prawda, nie przetrwało ono długo, jeszcze w czasach Bolesława Chrobrego Pomorze oderwało się od Polski i na ponad sto lat powróciło do pogaństwa.  W marcu 1945 roku Niemcy tak desperacko bronili miasta przed żołnierzami 1. Armii Wojska Polskiego, że w centrum miasta ocalało tylko parę budynków. Szacuje się, że w gruzach legło 95% zabudowy. Dopiero w latach 80. XX wieku uznano, że tutejszą Starówkę warto wybudować kolejny raz. Efekt jest ciekawy, bo nowe kamienice nie są rekonstrukcją tych zniszczonych, lecz tylko dyskretnie nawiązują do dawnych epok. Cieszy, że Starówka, zwłaszcza latem, żyje – pełno tu cukierni, kawiarni, barów. I prawie nie ma aut, bo na uliczkach wytyczono deptaki.

Potężnej wieży gotyckiego kościoła Mariackiego (ul. Mariacka) z XIV wieku nie sposób przeoczyć. Jest ogromna, powstała z połączenia dwóch osobno stojących wież (analogicznie do wieży katedry szczecińskiej). W czasie walk 1945 roku świątynia spaliła się i odbudowano ją dopiero w latach 80. Niektóre filary świątyni są krzywe – zapewne z powodu niestabilnego podmokłego gruntu, ale możliwe, że skrzywienie było wynikiem faktu, iż poszczególne części kościoła nie były wznoszone jednocześnie. We wnętrzu warto zobaczyć dwa wspaniałe wiszące świeczniki z XV i XVI wieku, najstarsze w Polsce dębowe stalle kapituły z 1340 roku, chrzcielnicę ozdobioną scenami z życia Chrystusa z 1355 roku oraz siedmioramienny, wspaniały, czterometrowy świecznik z 1327 roku. Odlany jest z brązu i zdobiony motywami ilustrującymi przypowieść o winnym krzewie. Wstrząsające wrażenie robi makabryczny obraz z końca XV wieku Rycerz na cmentarzu, z mnóstwem kościotrupów.

Nieopodal stoi neogotycki ratusz z czerwonej cegły z 1832 roku (ul. Armii Krajowej 12), dzieło słynnego niemieckiego architekta Schinkla. Budowla przypomina zamek rycerski, obecnie mieści galerię sztuki, urząd stanu cywilnego i informację turystyczną. Na jego tyłach osobliwość – kamienna kolumna z dawnego ratusza, która niegdyś służyła jako pręgierz. Legenda mówi, że wyrzeźbiona w niej głowa to wizerunek przywódcy buntu mieszczan w 1524 roku, Jakuba Adebara. Natomiast przy ulicy Dubois można zobaczyć basztę Lontową, jedyny zachowany fragment średniowiecznych murów miejskich.

Kołobrzeskie Muzeum Oręża Polskiego ma różnorodne zbiory zgromadzone w trzech oddziałach na wystawach stałych. Na wystawie Dzieje oręża polskiego przy ulicy Emilii Gierczak 5, obok całego przekroju średniowiecznej broni palnej i białej można zobaczyć jedną z największych w kraju kolekcję mundurów i broni strzeleckiej żołnierzy polskich z lat pierwszej i drugiej wojny światowej. Są tu też mundury wojsk niemieckich oraz stroje organizacyjne Hitlerjugend i Związku Dziewcząt Niemieckich.

Na zewnątrz budynków wystawiono pojazdy wojskowe (w tym słynny amerykański terenowy jeep willis MB, ciężarowe dodge i studebacker, radzieckie czołgi T-34 i IS-2), artylerię przeciwlotniczą i przeciwpancerną oraz wyrzutnie rakiet.

Przy ulicy Armii Krajowej 13 znajduje się Oddział Historii Miasta, a w nim wystawy Dzieje Kołobrzegu z filmem i zbiory metrologiczne przybliżające zwiedzającym świat wag, odważników i innych miar. Znajduje się tu również unikatowy egzemplarz mapy Lubinusa z 1618 roku. W porcie rybackim przy ulicy Bałtyckiej 31 od 2013 roku funkcjonuje plenerowa ekspozycja muzealiów morskich – Kołobrzeski Skansen Morski, w którym można zwiedzać wnętrza dwóch okrętów wojennych: ścigacza okrętów podwodnych ORP Fala i kutra rakietowego ORP Władysławowo.

Warto wybrać się do portu rybackiego (ul. Warzelnicza), gdzie można kupić świeże ryby „prosto z burty”, lub na wyspę Solną, gdzie mieści się port jachtowy. Wyruszają stąd statki na rejsy wędkarskie „na dorsza”. Obok znajduje się zachowany w dobrym stanie ceglano-ziemny pruski fort z XVIII wieku.

W drodze do dzielnicy nadmorskiej koniecznie trzeba przejść się wspaniałym bindażem (ul. Towarowa) – ten założony w połowie XIX wieku aż 130-metrowy tunel z kunsztownie powyginanych grabów zwany jest „Aleją miłości”.

Piękny widok na miasto i morze rozciąga się z wierzchołka latarni morskiej wznoszącej się tuż obok ujścia Parsęty. Dwudziestosześciometrową wieżę wybudowano na XVIII-wiecznym pruskim forcie broniącym niegdyś dostępu do portu. Na jego szczycie jest luneta. Ponieważ budowniczowie użyli starej rozbiórkowej cegły, obie części budowli dobrze ze sobą harmonizują. Warto pospacerować po znajdującym się nieopodal długim na 220 metrów molo. Przy wiodącej równolegle do plaży promenadzie stoi pomnik Zaślubin Polski z Morzem. Uroczystych zaślubin dokonali żołnierze Wojska Polskiego 18 marca 1945 roku, zaraz po zdobyciu miasta. Bryła betonowego pomnika z 1963 roku nawiązuje do sztandaru. Przez prześwit w betonie widać Bałtyk, co również ma znaczenie symboliczne.

Warto zobaczyć w okolicy

Kołobrzeg może się szczycić rosnącym za miastem najstarszym dębem w Polsce. Imponujące drzewo liczy około 800 lat. Od uroczystego chrztu, który odbył się w sierpniu 2000 roku, nosi imię pierwszego króla Polski i założyciela biskupstwa kołobrzeskiego – Bolesława Chrobrego. Spacer do Bolesława można zacząć przy stacji kolejowej w Bagiczu (leży ona tuż za granicami miasta, blisko szosy do Koszalina). Z tego miejsca poprowadzi zwiedzających niebieski szlak. Po 10 minutach można dojść do podmokłego lasu. Bolesław stoi około 700 metrów dalej – jego wysokość wynosi około 32 metrów, w obwodzie pnia na wysokości 1,3 metra mierzy 6,91 metra, zaś średnica korony jest rzędu 20 metrów.

Kilometr dalej niebieski szlak prowadzi do jednego z najstarszych polskich dębów, liczącego około 640 lat Warcisława. W ten sposób uhonorowano księcia Warcisława III, który w 1255 roku nadał Kołobrzegowi prawa miejskie. Dąb ma 30 metrów wysokości, średni- ca pnia wynosi 6,18 metra, zaś korony 15 metrów. Warto zauważyć, że oba pomnikowe dęby rosną w buczynie, a nie w dąbrowie. Okazuje się, że buki wytwarzają żyzną próchnicę i tworzą dobry mikroklimat dla długowiecznych dębów.